&nbsp;

Anʼanaga binoan,&nbsp; Jahon matbuot erkinligi kuni arafasida&nbsp; BMT Bosh kotibi Antoniu Guterrish soha xodimlariga qarata murojaat bilan chiqdi.&nbsp; &ldquo;Bu kun bizga oddiy haqiqatni anglashga imkon beradi: bizning barcha erkinligimiz matbuot erkinligiga bog&lsquo;liq&rdquo;, &mdash; deya taʼkidladi&nbsp; BMT&nbsp; Bosh kotibi. Uning fikricha, erkin matbuot demokratiya va adolat asosidir. &ldquo;Bu bizga fikrlarni shakllantirish va kuchlilarga haqiqatni aytish uchun zarur bo&lsquo;lgan barcha faktlarni beradi. Matbuot erkinligi inson huquqlari uchun juda muhimdir&rdquo;, &mdash; dedi u. Shu bilan birga, u matbuot erkinligi dunyoning barcha burchaklarida hujumga uchrayotganiga eʼtibor qaratdi. Bosh kotibning fikricha, &ldquo;Haqiqat dezinformatsiya va nafrat so&lsquo;zlari bilan tahdidga uchramoqda, haqiqat va fantastika, fan va fitna nazariyalari o&lsquo;rtasidagi chegaralarni buzishga harakat qilinmoqda. Ayni paytda jurnalistlar va ommaviy axborot vositalari xodimlari internetda ham, hayotda ham nishonga aylanmoqda. Ular muntazam ravishda taʼqib qilinadi, qo&lsquo;rqitiladi, hibsga olinadi&rdquo;.

&nbsp;

Taʼkidlanishicha, 2022 yilda 67 nafar OAV xodimi halok bo&lsquo;ldi. Bu 2021 yilga nisbatan 50 foizga ko&lsquo;pdir. Ayol jurnalistlarning deyarli to&lsquo;rtdan uch qismi onlayn zo&lsquo;ravonlikni boshdan kechirdi va ularning har to&lsquo;rtdan biriga jismoniy tahdid qilingan. O&lsquo;n yil oldin Birlashgan Millatlar tashkiloti ommaviy axborot vositalari xodimlarini himoya qilish va ularga qarshi sodir etilgan jinoyatlarning jazosiz qolishini tugatishga mo&lsquo;ljallangan jurnalistlar xavfsizligini taʼminlash bo&lsquo;yicha harakatlar rejasini boshladi.

&nbsp;

Bosh kotib o&lsquo;z fikrini &ldquo;Jurnalistlar haqiqatni himoya qilganda, dunyo ularning tarafida turadi&rdquo;, degan so&lsquo;zlar bilan tugatgan.

&nbsp;

OAV jamoatchilik fikrini chalg&lsquo;itmoqdami?

&nbsp;

Rus yozuvchisi A. Chexovning &ldquo;Oltinchi Palata&rdquo; povesti yodingizdami? Bosh shifokor mansabini egallash maqsadida sodir etgan bosh shifokor o&lsquo;rinbosarining xatti-harakatlari axborot xurujini eslatmaydimi? Soppa-sog&lsquo; odamni jinniga chiqarib, o&lsquo;zining qabih maqsadlariga erishgan bosh shifokor o&lsquo;rinbosari qilgan ishni hozir g&lsquo;arb OAV xodimlari bajarayotgandek.

&nbsp;

Bir vaqtlar&nbsp; Internetda o&lsquo;qigan g&lsquo;arb matbuotiga bag&lsquo;ishlangan latifaga siz ham eʼtibor qaratishingizni so&lsquo;rardim.

&nbsp;

Parijga kelgan Rim papasini aeroportda kutib olgan jurnalistlar undan &ldquo;Parijdagi fohishaxonalarga munosabatingiz qanday?&rdquo; deya so&lsquo;rashadi. Shunda u &ldquo;Nima, Parijda fohishaxonalar bormi?&rdquo; deya savolga savol bilan javob beradi. Ertasi kuni gazetalarda &ldquo;Rim papasi aeroportda &ldquo;Parijda fohishaxonalar bormi?&rdquo; deya so&lsquo;radi&rdquo; sarlavhasi ostida maqola bosildi. Mana shu latifaning o&lsquo;ziyoq g&lsquo;arb matbuotida voqealar noto&lsquo;g&lsquo;ri talqin qilinishini, so&lsquo;zlar matndan sug&lsquo;urib olinishini anglatadi.

&nbsp;

Shu o&lsquo;rinda yana bir latifa. AQSH ko&lsquo;chalarida sayr qilib yurgan bir qizga it hujum qilibdi. Voqeaga guvoh bo&lsquo;lgan bir yigit qizni himoya qilish maqsadida itni o&lsquo;ldiribdi. Ertasi kuni gazetalar &ldquo;Amerikalik qahramon yigit qizni qutqarib qoldi&rdquo; degan sarlavha ostida maqola eʼlon qiladi. Yigit &ldquo;men bu mamlakat fuqarosi emasman&rdquo; deydi. Gazetalar &ldquo;Xorijlik mard yigit vatandosh qizimizni qutqardi&rdquo; deyishadi. Shunda yigit &ldquo;kechirasizlar men arabistonlik musulmonman&rdquo; deb aytadi. Endi gazetalar &ldquo;Islomiy terrorchi begunoh kuchukni urib o&lsquo;ldirdi&hellip;..&rdquo; deya urg&lsquo;uni qizning qutqarilishiga emas, itning o&lsquo;ldirilishiga berishadi.

&nbsp;

Mana shu latifalarning o&lsquo;ziyoq jamoatchilik fikrini chalg&lsquo;itishga urinish ommaviy axborot vositalari qo&lsquo;li bilan amalga oshirilayotganini ko&lsquo;rsatmoqda.

&nbsp;

Axborot xavfsizligi har bir davlat milliy xavfsizligining tarkibiy qismidir

&nbsp;

Davrimiz xaqli ravishda axborot asri deb nomlanadi. Jahon yagona axborot maydoniga aylanib bo&lsquo;ldi. XX asr oxiri&ndash; XX1 asrga kelib esa dunyo butunlay o&lsquo;zgarib ketdi. Axborot-kommunikatsiya sohalari taraqqiyoti, geosiyosiy vaziyatning keskin o&lsquo;zgarishi kim axborotga ega bo&lsquo;lsa o&lsquo;sha jamiyatni boshqarishini ko&lsquo;rsatib qo&lsquo;ydi. Bu esa har qanday davlat va tuzumning oldida dolzarb muammoni keltirib chiqarmoqda. Axborot xavfsizligi har bir davlat milliy xavfsizligining tarkibiy qismidir. U davlat va jamiyatning barcha sohalaridagi milliy manfaatlarni ximoya kilishga qaratilgan bo&lsquo;lishi kerak. &ldquo;Har qanday davlatning ommaviy axborot vositasi chet el taʼsiri ostida qolar ekan, jamiyat o&lsquo;z tarixiy ideallari, qadriyatlarini buzishga yo&lsquo;naltirilgan axborotlar og&lsquo;ushida qoladi&rdquo;, deb yozgan edi amerikalik olim Lens Bennet. Hozirgi kunda jahondagi turli &ldquo;kuch markazlarining&rdquo; geosiyosiy qarama-qarshiligi &ldquo;axborot makoni&rdquo;ga ko&lsquo;chdi, degan gaplarda jon bor. Yaʼni oddiy so&lsquo;z bilan aytganda, axborot kimning qo&lsquo;lida bo&lsquo;lsa o&lsquo;sha xaq bo&lsquo;lib chiqmoqda.

&nbsp;

Odamlar ongini, dunyoqarashini yot g&lsquo;oyalar taʼsiriga bo&lsquo;ysundirishga intilish holatlari aynan matbuot orqali amalga oshirilayotgani tashvishlidir. Internetdagi ijtimoiy sahifalar ham nafratga qaratilgan daʼvatlarga qarshi kurashishi lozim.

&nbsp;

Odamlar dunyoqarashini u yoki bu g&lsquo;oyalar taʼsiriga bo&lsquo;ysundirishda molparast, shuhratparast va amalparast kuchlar o&lsquo;z maqsadlariga erishish, dunyoni o&lsquo;z hohish irodalariga bo&lsquo;ysundirishda foydalanmoqda. Bugungi kunda xalqaro maydonda turli siyosiy kuchlar o&lsquo;zlarining milliy va strategik rejalariga erishish uchun eramizdan avvalgi 6-asrda yashab o&lsquo;tgan faylasuf va harbiy arbob Sun Szi yozganidek, xoin va sotqinlardan foydalanishmoqda. U o&lsquo;z sarkardalariga, &ldquo;eng qabih va razil odamlar bilan hamkorlikdan foydalaning&rdquo;, deb maslahat bergandi. Siyosiy kuchlarning uzoqni ko&lsquo;zlagan asl maqsadlarini o&lsquo;z vaqtida sezish va anglash katta ahamiyatga ega. Eʼlon qilinmagan axborot urushlarining zamirida yolg&lsquo;on axborot tarqatish, ijtimoiy ongini egallash, milliy va madaniy qadriyatlarni yo&lsquo;q qilish, turmush tarzimizga yot va begona qadriyatlarni singdirish maqsadi yotgani aniq. Bundan ogoh bo&lsquo;lishimiz kerak.

&nbsp;

Xorij teleko&lsquo;rsatuvlarini ko&lsquo;rayotganda, Internetni titkilayotganda shu kabi ilk tassavurlarga aldanib qolmasligimiz, farzandlarimizga ham shu narsalarni tushuntirishimiz kerak.

&nbsp;

Ayrim hollarda OAV odamlarga salbiy taʼsir ko&lsquo;rsatishidan ko&lsquo;z yumib bo&lsquo;lmaydi. Buni biz dunyoda yuz berayotgan hodisalarning noto&lsquo;g&lsquo;ri talqin qilingan holda yoritilayotganidan ko&lsquo;rib bilib turibmiz. Jurnalistlar va mediaxodimlari nafaqat ish beruvchilar va bozor oldida, balki jamiyat oldida ham masʼuliyatni xis qilishlari, demokratiyani haddan oshish deb tushunmasliklari kerak. Erkinlikka intilish har bir jurnalist oldida turgan vazifa, ammo chegarani bilishi shart.

&nbsp;

Media jamiyat oldida o&lsquo;z zimmasiga maʼlum bir majburiyatlarni olishi kerak. Bu majburiyatlar axborot tarqatishda halollik va adolatni talab qiladi. Media jinoyatchilikni, zo&lsquo;ravonliklarni, targ&lsquo;ib qilmasligi, fuqarolarning huquqlarini kamsitmasligi zarur. Bu matbuot erkinligini cheklashni anglatmaydi. Shu o&lsquo;rinda &ldquo;erkinlik istab&rdquo; yo&lsquo;l transport qoidalarini buzgan haydovchi keltirgan noxush hodisani misol sifatida keltirish mumkin.

&nbsp;

Finlarda &ldquo;deraza oynasini jurnalistlar sindiradi, uni hukumat qayta o&lsquo;rnatadi&rdquo; degan gap bor ekan. Istardikki, hamkasblarimiz mana shu oynani &ndash; to&lsquo;g&lsquo;rirog&lsquo;i insonlarning ko&lsquo;ngil oynasini sindirmasinlar. Ko&lsquo;ngil oynasini qayta tuzatish hech kimning qo&lsquo;lidan kelmaydi.

&nbsp;

Xulosa o&lsquo;rnida shuni aytish joizki, ko&lsquo;zni kattaroq ochib, yon atrofimizda bo&lsquo;layotgan voqea-hodisalarni teranroq anglasak, ayni muddao bo&lsquo;lardi. Biz bugun qanday shiddat bilan o&lsquo;zgarayotgan va rivoj topayotgan, ilgari uchramagan, yechimi o&lsquo;ta og&lsquo;ir va murakkab bo&lsquo;lgan turli-tuman muammolarni tug&lsquo;dirayotgan XXI asrda yashayotganimizni hech yoddan chiqarmasligimizni istardim.

&nbsp;

&nbsp;&nbsp; Sharofiddin&nbsp; To&lsquo;laganov&nbsp;

&nbsp;

“Bizning barcha erkinligimiz matbuot erkinligiga bog‘liq”

BMT Bosh kotibi Jahon matbuot erkinligi kuni arafasida OAV xodimlariga murojjat bilan chiqdi.

Odamlar “G‘alaba” so‘zini eshitish uchun radio tinglagan

Jurnalistikaning erta so‘ngan yulduzlari

Ro‘zaning 8 hikmati

Sizda zarracha bo‘lsa ham kibr bormi?

Ro‘za tutishni yengillashtirish bo‘yicha tavsiyalar

Qurʼon o‘qimasdan xotirjam yashash mumkinmi?!

Maxsus ruknlar

Kategoriyalar

Bog'lanish uchun

Elektron manzil

Shahodatnoma

Tahririyat manzili

G'oya muallifi