Ekologlar dunyoning turli mintaqalaridagi mingga yaqin daryolar holatidagi o‘zgarishlarni o‘rganishdi. Ular so‘nggi o‘n yilliklarda tez-tez sodir bo‘ladigan issiqlik to‘lqinlari, qurg‘oqchilik, kuchli yog‘ingarchilik va global isish bilan bog‘liq boshqa ekstremal ob-havo hodisalari natijasida ularning aksariyatida suv sifati sezilarli darajada yomonlashganini aniqladi. Bu haqda Niderlandiyaning Utrext universiteti matbuot xizmati xabar berdi.
"Bizning tadqiqotimiz natijalari ekstremal ob-havo hodisalari paytida suv sifati qanday o‘zgarishini o‘rganishning shoshilinch zarurligini ta'kidlaydi. Shundagina biz ekotizimlar yaxlitligini ta'minlovchi va odamlarning toza suvdan foydalanishini kafolatlaydigan samarali strategiyalarni yaratishimiz mumkin", - deydi Utrext universiteti dotsenti Mishel van Vlit.
Ekstremal ob-havo hodisalari global iqlim o'zgarishining ko'rinishlaridan biri hisoblanadi. Bu qishda g'ayritabiiy yuqori harorat davrlarini, yozda issiqlik to'lqinlarini, bir necha hafta davomida kuchli yomg'ir, qurg'oqchilik va shunga o'xshash kuchli ob-havo o'zgarishlarini o'z ichiga oladi.
Van Vliet va uning hamkasblari ekstremal ob-havo hodisalari turli qit'alardagi daryolardagi suv sifatiga qanday ta'sir qilishi bilan qiziqdi. Bunday ma'lumotlarni to'plash uchun olimlar Yevrosiyo, Shimoliy Amerika, Afrika, Avstraliya va sayyoraning boshqa mintaqalaridagi kichik va yirik daryolarni o'rganishda yuzlab boshqa ilmiy guruhlar tomonidan olib borilgan kuzatish ma'lumotlarini tahlil qilishdi.
Shu tariqa ekologlar 2000-yildan 2022-yilgacha chop etilgan 965 ta ilmiy maqolaning natijalarini o'rganib chiqdi. Bu tadqiqotchilarga turli xil ekstremal ob-havo hodisalarining har bir daryodagi suv sifatiga ta'sirini baholash imkonini berdi. Ma'lum bo'lishicha, o'rganilgan daryolarning aksariyati global isish natijasida yuzaga kelgan ob-havo tufayli jiddiy o'zgarishlarga uchramoqda.
Xususan, olimlar issiqlik to'lqinlari va qurg'oqchilik 68% hollarda daryolarda kislorod kontsentratsiyasining pasayishiga, ularning sho'rlanishi va sanoat ifloslantiruvchi moddalar ulushining oshishiga olib kelganligini aniqladi. Suv toshqinlari va uzoq muddatli yomg'irlardan so'ng, 51% hollarda ekologlar daryo suvida plastik zarralar sonining ko'payishini, shuningdek, pestitsid, nitrat va boshqa kimyoviy moddalar kontsentratsiyasini qayd etdilar.
Shu bilan birga, ular 20 yil davomida ushbu omillarning birgalikdagi ta'siri 56% hollarda daryo suvlarida kislorod kontsentratsiyasining bosqichma-bosqich kamayishiga, korxonalar ta'siri jiddiy oshishiga olib kelganligini aniqladi. Shuningdek, suv haroratining oshishi va suv o'tlarining ko'payishini ham misol qilib keltirish mumkin. Bularning barchasi yaqin yillarda daryolar suvining sifatiga salbiy ta'sir ko'rsatadi.