&nbsp;

Adabiyot keng maʼnoda yozma ish, ayniqsa, yuqori yoki doimiy badiiy xususiyatga ega deb hisoblangan asarlar sifatida taʼriflanadi. Badiiy asar o&lsquo;qishga bo&lsquo;lgan intilishning son-sanoqsiz sabablari bor va ular bizni kitobning har sahifasiga oshno qiladi. Adabiyot kishi fikrini qo&lsquo;zg&lsquo;atishdan tashqari boshqa odamlar fikrini qabul qilishga ham undaydi. Ana shunday marvarid asarlar sirasiga kiruvchi romanlardan biri &ldquo;Anna Karenina&rdquo;dir.

&nbsp;

Tolstoy rus jamiyatida kechayotgan noxush jarayonlarni tasvirlash avvalida 3 oila &ndash; Oblonskiy, Karenin va Levinlardan iborat tizginni o&lsquo;quvchi oldiga tashlaydi. Lekin yozuvchi, eng avvalo, ko&lsquo;zguni insonning qalbiga, uning ichki olamiga tutadi.

&nbsp;

Asarning avvaliga eʼtibor qarataylik. Roman Oblonskiy va uning rafiqasi Dollini yarashtirish uchun kelgan Anna tasviridan boshlanadi. Yozuvchi odamning xulq-u xarakterini mohirona ochib berishga intilganki, asarni o&lsquo;qish avvalida aynan mana shu epizodda Vronskiy bilan ilk marta uchrashgan Annaning hayoti, uning qarashlari tubdan o&lsquo;zgarib ketishini o&lsquo;quvchi boshida qayoqdan bilsin?! Ikki qalbni yana birlashtirish uchun kelgan ayolning halovati va shuning barobarida oilasi ham ayni shu uchrashuvdan keyin buzila boshlaydi. Buyuk yozuvchi bu bilan qarama-qarshiliklar odamzod tegrasida tinmay aylanaverishini isbot qilib qo&lsquo;ygan.

&nbsp;

Roman o&lsquo;quvchini uning xayoliga kelmagan xulosalar va yechimlar bilan hayratlantiradi, ilk uchrashuv avvalida Vronskiy va Anna bir voqeaga guvoh bo&lsquo;ladi:

&nbsp;

Aka-singil va Vronskiy eʼtiborini dod solgan ovoz va olomonning bir tomonga qarab yugurishi tortadi. Shunda stansiya xodimlaridan biri poyezd tagida qolib halok bo&lsquo;lgani va yig&lsquo;layotgan ayol uning rafiqasi ekani maʼlum bo&lsquo;ladi. Aka-singil va Vronskiy marhumga achinadi va uning oilasi boshiga tushgan bu mudhish hodisadan o&lsquo;ziga kelolmaydi, Annaning halovatini bir zum buzgan Vronskiy marhumning ayoliga pul beradi va unda insoniylikning ustuvor xislatlaridan biri borligini dilbar ayol qarshisida isbotlab, bu kibor xonim ko&lsquo;z o&lsquo;ngida ideal maʼbudga aylanadi.

&nbsp;

Yozuvchi o&lsquo;quvchini nafaqat hayratlantiradi, balki qahramonning boshidan kechirayotganini his qilishga, uni tushunishga chaqiradi

&nbsp;

Tolstoy, aksar rus yozuvchilaridek nasroniy diniga katta eʼtiqod qo&lsquo;ygan, hayotda ro&lsquo;y berayotgan voqealarga va kishilarning xatti-harakatlariga ham shu din nuqtai nazaridan yondashgan. Uning diniy qarashlari jamiyat va shu jamiyatda yashovchi kishilarga, binobarin, u yoki bu qahramoniga bo&lsquo;lgan munosabatiga, shak-shubhasiz, taʼsir o&lsquo;tkazgan.

&nbsp;

Bu o&lsquo;rinda yozuvchi Anna va Vronskiy obrazi orqali insonning hali o&lsquo;zi tushunib, anglab ulgurmagan tug&lsquo;yonlari, javobsiz savollariga o&lsquo;quvchi eʼtiborini qaratadi. Aleksey Kareninning rafiqasi bo&lsquo;lishiga qaramay Anna Vronskiyni ilk ko&lsquo;rishida qalbida unga bo&lsquo;lgan ehtiros vulqoni, uni hech nimadan tab tortmaslikka undamoqchi bo&lsquo;lgan bir epkinni sezadi va umrida bu hislarni ilk bor boshidan kechiradi.&nbsp; Va Tolstoy Annani ishq deb o&lsquo;ylagan pokiza tuyg&lsquo;u ortidan kelgan iztiroblari orqali tushunishga o&lsquo;quvchini chaqiradi. Hech bir jihat eʼtibordan chetda qolmaydi, kishi o&lsquo;zi uchun kashf qilgan xulosalarni olishga erishadi.

&nbsp;

Roman yana bir sof muhabbat tarixini ham tarannum etadiki, bu Levin va Kitini bog&lsquo;lab turgan pokiza rishtalardir. O&lsquo;sha davr muhiti va odamlar &ldquo;men&rdquo;ida aristokrat oila qizlariga boylik uchun &ldquo;ko&lsquo;ngil qo&lsquo;yish&rdquo; urchigan bir paytda, Levin Kitiga chindan oshiq bo&lsquo;lib qoladi. Yozuvchi ushbu epizodlar bilan tobora yo&lsquo;qolib borayotgan asil tuyg&lsquo;ularni soxtasidan ajratish yo&lsquo;llarini o&lsquo;rgatadi, haqiqiy rishtalarni qadriga yetishga chorlaydi.&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;

&nbsp;

Roman tom maʼnoda odamlarning idroki va ahloqini ochib beradi

&nbsp;

Garchi asarlar dunyoning turli burchaklaridan kelgan turli odamlar tomonidan yozilgan bo&lsquo;lsa-da,&nbsp; u ayni jamiyatda, ayni vaqtda sodir bo&lsquo;layotganga o&lsquo;xshaydi. &ldquo;Anna Karenina&rdquo; ham ana shunday asarlar toifasidan.&nbsp; Anna aslida qanday ayol o&lsquo;zi, kim u, uning qalbida qanday Anna yashaydi?&nbsp; Yozuvchi mohirlik bilan sirlarni oshkor qiladi.

&nbsp;

Karenina romanda shunday go&lsquo;zallik bilan tasvirlanganki, aksariyat ayollar badiiy tasvirdan kelib chiqib unga o&lsquo;xshashni orzu qilgan. Undagi hech kimga o&lsquo;xshamagan xarakter xonimning zohiri orqali ham ochib berilgan.

&nbsp;

&nbsp;

Romandan xulosa chiqarishdan avval o&lsquo;quvchi bir necha bor o&lsquo;lib-tiriladi, qahramonlarga hukm o&lsquo;qish barobarida esa, bu avvalo, o&lsquo;ziga bo&lsquo;lgan munosabat ekanini anglab yetadi.&nbsp;

&nbsp;

Anna Karenina aslida sodda, samimiy, dilbar va vaziyatga to&lsquo;g&lsquo;ri baho bera oladigan ayol edi, u shunchaki sevib qoldi, shunchaki

&nbsp;

U shunchaki o&lsquo;zidek kuchli muhabbat egasini emas, mutlaqo boshqa, vaqti kelib o&lsquo;zi ham tanimay qoladigan insonni sevdi... U mudom Vronskiyga oshiq bo&lsquo;lgan Anna va boshida eri bor Anna o&lsquo;rtasidagi jangda kurashib yashadi.&nbsp; Va bu jang uning o&lsquo;zini, faqat o&lsquo;zini halok etdi.&nbsp;

&nbsp;

Romanning boshida tasvirlangan poyezd voqeasini olaylik. O&lsquo;sha sahnada marhumning ayoliga yordam qo&lsquo;lini cho&lsquo;zgan Vronskiy butun boshli hayoti va uning mazmunidan ayrilib, o&lsquo;zini poyezd tagiga otishga majbur bo&lsquo;lgan Annaning jasadiga hatto bir qur ham nazar tashlamaydi. Tolstoy o&lsquo;sha holatdagi yigitni qanchalar olijanob tasvirlasa, Annaning muhabbatiga arzimagan Vronskiyni shunchalar xudbin va chirkin tasvirlaydi. Yaʼni bu xulosani faqat o&lsquo;quvchining o&lsquo;ziga qoldiradi.

&nbsp;

Xulosa esa qaysi din vakili bo&lsquo;lishidan qatʼi nazar oila&nbsp; muqaddasligi, uni ayol va erkak teng maʼnoda asrashi kerakligidan, o&lsquo;tkinchi, sarob hislar odamni halok qilishidan so&lsquo;zlaydi. Garchi romanning biror o&lsquo;rnida xiyonat so&lsquo;zi qo&lsquo;llanmagan bo&lsquo;lsa-da, uning naqadar mudhish xatoligini yozuvchi voqealarni tasvirlash barobarida ko&lsquo;p bor taʼkidlaydi.

&nbsp;

Xulosa qilib aytganda, asar hozirda ham yonimizda yashayotgan eʼtiborsiz, jurʼatsiz Aleksey Kareninlar, muhabbati darajasini anglay olmagan, uni fahsh munosabatlar bilangina ko&lsquo;ra oladigan Vronskiylar va soxta tuyg&lsquo;ularni haqiqiysidan ajratolmaydigan, uni yuksaklarga ko&lsquo;tarib, butun boshli oilasi, farzandlaridan-da kecha oladigan, Karenina bo&lsquo;lolmagan Annalar haqida...

&nbsp;

Go&lsquo;zal Abdullayeva

Mutolaa vaqti: “Anna Karenina” haqida o‘ylar

Zamon.uz‘da Lev Tolstoyning shoh asari sharhi.

Yakshanba mutolaasi: atirgulning tikanidan halok bo‘lgan gul

Yakshanba mutolaasi: “Do‘stim”dan “janobi oliylari”ga aylangan munosabat

Yakshanba mutolaasi: Tug‘yonlarini kech anglab yetgan ozod qush

Yakshanba mutolaasi: Muhabbatga yetaklagan xudbinlik

Yakshanba mutolaasi: “O‘rgatib qo‘ygan odamingga masʼulsan”

Kitob xarid qilganga bitta atirgul!

Maxsus ruknlar

Kategoriyalar

Bog'lanish uchun

Elektron manzil

Shahodatnoma

Tahririyat manzili

G'oya muallifi