Ижтимоий тармоқда Ўзбекистон барча газ ва нефть захираларини 35 йилга Россия олигархларига топширгани ҳақида хабарлар тарқалди.
Ўзбекистондаги етакчи ОАВ вакиллари, блогерлар ҳамда экспертлар энергетика вазири Жўрабек Мирзамаҳмудов, «Ўзбекнефтгаз» раҳбари Меҳриддин Абдуллаев билан учрашди ва бугунги кунда кўпчиликни ўйлантираётган саволларга изоҳ сўради.
Вазирнинг маълум қилишича, Ўзбекистон энерготизимини ҳеч қайси давлатга топшириб қўймаган. Бу мутлақо нотўғри ва ёлғон хабар.
Маҳсулот тақсимотига оид 35 йиллик битим Ўзбекистондаги барча конларга эмас, Бойсун туманида жойлашган битта М-25 конига тегишли.
Мазкур битим Ўзбекистон Республикаси ҳукумати ва 3 та компаниядан иборат консорциум томонидан тузилган.
Инвесторлар ҳудудга бир неча млрд доллар инвестиция киритади, геология-қидирув ишларини амалга оширади, конни ўзлаштиради, завод қуради, инфратузилма яратади. Буларнинг ҳаммаси инвесторлар маблағлари эвазига бўлади. Давлат бюджетидан пул ишлатилмайди ёки давлат кафолати остидаги кредитлар олинмайди.
Келгусида газ ишлаб чиқариш бошлангач, даромаднинг (барча харажатлар ва Ўзбекистонга тўланадиган солиқлардан қолгани) 50 фоизи Ўзбекистон Республикасига, қолган 50 фоизи эса инвесторларга бўлинади.
Масъулларнинг айтишича, мазкур кон Сурхондарёнинг рельефи ўта мураккаб бўлган Бойсун тоғларида жойлашган. У ерда газ қазиб чиқаришни ташкил қилиш узоқ ва мураккаб жараён. Масалан, 2017 йилда ишлар бошланган бўлса, мана орадан салкам 6 йил ўтган бўлсада, ҳалигача газ қазиб чиқариш бошлангани йўқ. Яъни бу жойда газ қазиб чиқаришни йўлга қўйишнинг ўзига камида 8 йил, йўқса тахминан 10 йил вақт кетади.
Ушбу кон жуда ноқулай жойда жойлашган. У гарчи 1960 йилларда аниқланган бўлсада, лекин собиқ СССР вақтида ҳам конни ўзлаштириш имкони бўлмаган.
Мустақиллик йилларида конни ўзлаштириш бўйича таклифлар кўплаб хорижий компанияларга берилган (БП, Тотал ва ҳк). Лекин улар рози бўлишмаган.
2006 йилда Малайзиянинг Петронас компанияси ҳамда Саудия Арабистонининг Дельта Оил компаниялари мазкур конни ўрганишга киришган. Бироқ, коннинг мураккаб геологик тузилиши, газ таркибида олтингугурт ва углеводород оксиди миқдори юқорилиги, иқтисодий жиҳатдан паст рентабеллиги сабабли юқоридаги компаниялар 2013 йилда лойиҳадан ўз ихтиёрлари билан чиқишган.
Шундан сўнг кон яна бир неча йил қаровсиз қолган. 2017 йилга келиб, юқоридаги инвесторларга берилган.