Italiyada Shimoliy Afrikadan dengiz orqali mamlakatga o‘tgan noqonuniy muhojirlar soni rekord darajaga yetdi. Ikki kunning o‘zida Italiyaning Lampeduza oroliga yetti mingdan ortiq odam kelgan, bu orol aholisidan ikki barobar ko‘p. Yangi muhojirlar kelishda davom etmoqda. Mahalliy hokimiyat favqulodda holat eʼlon qildi va hukumatdan yordam so‘radi.
Noqonuniy muhojirlar oqimining keskin ko‘payishi Italiya hukumatining o‘zgarishiga olib kelishi hamda Yevropa Ittifoqiga aʼzo mamlakatlar munosabatlariga putur yetkazishi mumkin, demoqda ekspertlar.
Pelagian orollari guruhiga kiruvchi Lampeduza oroli Italiyaning eng janubiy nuqtasidir. U Tunis va Liviya qirg‘oqlaridan 140 va 280 kilometr masofada joylashgan. Bunday masofaga dengiz orqali sayohat qilish juda xavfli bo‘lsada, Shimoliy Afrikaning ko‘plab aholisi hali ham Yevropa Ittifoqi davlatlaridan birida boshpana topish umidida buni qilishga qaror qilishadi.
Ekspertlarning fikricha, Italiyaga migratsiya mavsumiy hodisadir. Qish mavsumida ob-havo sharoiti tufayli noqonuniy muhojirlar soni doimo kamayadi. Italiyada hali yoz va dengizlar Shimoliy Afrikadan oson kelish imkoniyatini beradi. Demak, hozirgi muhojirlar oqimining sabablari qulay ob-havo va geografiyadir.
Ilgari noqonuniy muhojirlarning asosiy oqimi Liviyadan kelgan bo‘lsa, hozir ko‘pchilik Tunisdan keladi.
“Gap shundaki, Yevropa Ittifoqi davlatlari tomonidan qo‘llaniladigan Dublin reglamenti migrantga Yevropa Ittifoqining istalgan mamlakati tuprog‘iga qadam qo‘yishi bilanoq Ittifoqdan boshpana berilishi va uni qabul qilish markaziga joylashtirilishini kafolatlaydi. Ular uchun Italiya tuprog‘iga noqonuniy qadam qo‘yish eng qulaydir, chunki u boshqa mamlakatlarga qaraganda ancha yaqinroq”, — deydi ekspert Elena Maslova.
Uning fikricha, hozirgi vaziyat Italiyada yangi inqirozni keltirib chiqarishi mumkin. Migratsiya masalalari har doim hukumat kun tartibida markaziy o‘rin tutgan. Zamonaviy Italiya respublikasining deyarli har bir hukumati bunday muammolarga duch kelgan. Endi Italiya Vazirlar Kengashi raisi Jorjia Meloni Shimoliy Afrikadan kelgan noqonuniy muhojirlarga nisbatan qattiqqo‘l emasligi uchun tanqid qilinmoqda, garchi uning asosiy saylovoldi shiorlaridan biri noqonuniy migratsiyaga qarshi kurash bo‘lgan.
Italiya migrantlar muammosini hal qilish yukini Yevropa Ittifoqiga aʼzo barcha davlatlar o‘rtasida taqsimlash tarafdori. U bu masala yuqori darajada hal qilinishi kerakligini taʼkidlaydi. Ammo aksariyat Yevropa Ittifoqi davlatlari, xususan, Sharqiy Yevropa mamlakatlari o‘ng tomonda va o‘z milliy manfaatlarini himoya qiladi, chet ellik muhojirlarni qabul qilishni istamaydi. Chunki Italiyaning yagona umidi migrantlar hayotini saqlab qolish uchun ushbu mamlakatlar o‘rtasida taqsimlashdadir.
Ekspertlar fikricha, bularning barchasi Jiorjia Meloni yaqin orada isteʼfoga chiqishiga sabab bo‘lishi mumkin: hatto koalitsiyadagi hamkasblar ham uning pozitsiyasini tanqid qila boshladilar. 22 oktyabr kuni Meloni hukmronligi boshlanganiga bir yil to‘ladi.
Odatda bu sanaga kelib natijalar umumlashtiriladi: nimalar qilingan, qanday natijalar va qanday muvaffaqiyatsizliklar bo‘lgan. Agar vaziyat hozirgidek rivojlansa, ichki siyosiy taranglik yana-da kuchayadi.
Rossiya Fanlar akademiyasi Afrika tadqiqotlari instituti sotsiologik va siyosatshunoslik tadqiqotlari markazi rahbari Sergey Kostelyanetsning aytishicha, yaqin o‘n yilliklarda Afrikadan Yevropaga migratsiya oqimining kuchayishi deyarli muqarrar.
“Yevropa davlatlari o‘nlab yillar davomida sayyoramizning boshqa mintaqalaridan, jumladan, Afrikadan arzon ishchi kuchini qabul qilib kelgan”, — deydi ekspert.
O‘z navbatida, ko‘plab afrikaliklar Yevropaga emigratsiyani o‘zlari va oilalari uchun yuqori ishsizlik fonida yashash sharoitlarini yaxshilashning yagona yo‘li deb bilishdi. Biroq bugungi kunda Yevropada xorijdan ishchi kuchiga talab kamayib bormoqda, bu Yevropa iqtisodiyotidagi energiya inqirozi va boshqa muammolar bilan bog‘liq.
Afrikalik yoshlar orasida ishsizlik ortib borayotgani sababli bu qitʼadan Yevropaga migratsiya oqimi kelgusi o‘n yilliklarda yana-da kuchayadi. Afrikada aholi sonining o‘sish surʼati asta-sekin kamayib borayotganiga qaramay, qitʼa aholisining mutlaq soni hali ham tez o‘sib bormoqda va 25 yoshgacha bo‘lgan odamlarning ulushi 50 foizga yaqinlashmoqda.
Yevropa Ittifoqi Afrika hukumatlariga chegara nazoratini kuchaytirish evaziga bergan va berayotgan tovon puli muhojirlar tomonidan uylariga jo‘natilgan pul o‘tkazmalari hajmiga nisbatan pastroq. Baʼzi hisob-kitoblarga ko‘ra, pul o‘tkazmalari Ittifoq bilan hamkorlik doirasida ajratilgan rivojlanish yordamidan 3-4 baravar yuqori, shuning uchun Afrika hukumatlari odatda emigratsiyani oshirishdan manfaatdor.
Ikkinchidan, Afrikadagi Yevropa pullari asosan qitʼa mamlakatlaridagi turli razvedka xizmatlarini kuchaytirishga sarflanadi, qashshoqlikni bartaraf etish va ish o‘rinlari yaratishga emas.