Rossiya prezidentining xalqaro madaniy hamkorlik bo‘yicha maxsus vakili, taniqli teleboshlovchi va Myuzikl teatrining badiiy rahbari Mixail Shvidkoy Pushkin uyi arxividagi o‘zbek maqomlari ilk ijrochilarining hali dunyo eshitmagan noyob yozuvlarini raqamlashtirish loyihasini amalga oshirishda yordam berishga vaʼda qildi. Bular XX asr boshlarida nemis mutaxassislari tomonidan fonografga yozib olingan mum va metall silindrlardagi qadimiy yozuvlar, grammofon plastinkalari, musiqaga oid arab, fors va turk tillaridagi qo‘lyozmalar, musiqa asboblari va turli arxiv hujjatlaridir.
Rossiya Prezidentining xalqaro madaniy hamkorlik bo‘yicha maxsus vakili Mixail Shvidkoy O‘zbekiston madaniy merosini o‘rganish, saqlash va ommalashtirish bo‘yicha Butunjahon jamiyati yangi ofisining birinchi mehmoni bo‘ldi.
Tashrif va muzokaralar chog‘ida kelgusidagi qo‘shma loyiha va tashabbuslar muhokama qilindi, Rossiya muzeylari va kutubxonalari bilan hamkorlikning yangi qirralari belgilab olindi.
Mehmon dastlab «O‘zbekiston madaniy merosi jahon to‘plamlarida» turkumidagi suratlarga boy, bezakli kitob-albomlar va qadimiy sharq qo‘lyozmalarining noyob faksimile nashrlari bilan tanishdi. Shvidkoy loyiha ko‘lamidan hayratda qoldi hamda O‘zbekiston madaniy merosini o‘rganish, saqlash va ommalashtirish bo‘yicha Butunjahon jamiyatining o‘zbek madaniyati va sanʼatini targ‘ib qilishdagi faoliyatini yuqori baholadi.
So‘ngra Butunjahon jamiyati loyihasi va faoliyati taqdimoti bo‘lib o‘tdi.
Mixail Shvidkoy kitoblarni nashrga tayyorlash, chop etish, ilmiy hamkorlik, ikki mamlakat olimlarining o‘zaro hamkorligi haqidagi masalalarga katta qiziqish bildirdi. Rossiya muzeylari va kutubxonalarida O‘zbekiston merosini o‘rganish bo‘yicha mutaxassislar topish va qo‘shma ishlarni tashkil etishda yordam berishga tayyorligini taʼkidladi.
Taqdimot va loyiha nashrlari bilan tanishish chog‘ida Mixail Shvidkoy «O‘zbekiston madaniy merosi jahon to‘plamlarida» loyihasi vakillari va xodimlari bilan suhbatlashdi.
«O‘zbekiston madaniy merosi jahon to‘plamlarida» loyihasi muallifi Firdavs Abduxoliqov Shvidkoyga kitoblarning dastlabki bir necha jildlari Sharq xalqlari sanʼati davlat muzeyi, Rossiya etnografiya muzeyi, Davlat ermitaji, Rossiya Fanlar akademiyasi Sharqshunoslik instituti, Davlat Tretyakov galereyasidagi o‘zbek kolleksiyalariga bag‘ishlanganligini aytib o‘tdi.
«Nashr etilgan 60 jild kitobdan 13 tasi Rossiya muzeylari va kutubxonalari haqida O‘zbekiston merosiga oid hikoya qiladi. Umuman olganda, loyihaga Rossiyaning 15 dan ortiq muzey va kutubxonalari jalb etilgan», — deya taʼkidlab o‘tdi Firdavs Abduxoliqov.
«Men hayratdaman. Bu juda katta, keng qamrovli ish. Bu tashkilot o‘tmish haqida gapirayotganga o‘xshaydi, lekin men ko‘rganlarimga asoslanadigan bo‘lsam, bu kelajakka sayohat. Loyihaning zamonga xos, jadal harakat qilayotgani, ishlash usullari va jarayoni haqida gapirsak — bu albatta ertangi kunga dahldor. Katta hajmdagi ishlar amalga oshirilgan! Va, albatta, men bu ajoyib loyihani har tomonlama qo‘llab-quvvatlashga tayyorman», — dedi o‘z navbatida Mixail Shvidkoy.
Rossiya muzeylari bilan birgalikda amalga oshirish rejalashtirilgan bir qancha g‘oyalar tashkil etilmoqda. «O‘zbekiston madaniy merosi jahon to‘plamlarida» loyihasi muvofiqlashtiruvchisi Yekaterina Soboleva ular haqida batafsil to‘xtalib o‘tdi:
— Biz birgalikda amalga oshirishimiz mumkin bo‘lgan bir qancha qiziqarli tashabbuslarni muhokama qildik. Bu, birinchi navbatda, Sankt-Peterburgdagi Pushkin uyida saqlanayotgan O‘zbekistonga oid noyob musiqiy merosni raqamlashtirishdir. Gap noyob, nodir maqomlar haqida ketmoqda. Bu ajoyib ovozlarni dunyo hali eshitmagan va bizda uzoq o‘tmish musiqasi keng ommaga taqdim etish uchun ajoyib imkoniyat bor.
XIX–XX asr boshlarida Turkistonga tashrif buyurgan sayohatchilar tomonidan tasvirga olingan noyob fotosuratlar va eskizlarni o‘z ichiga olgan «Turkiston hikoyalari» turkum kitoblarining nashr etilishi juda qiziq loyihadir. Ularda o‘z vaqtida yurtimiz tasvirlarini o‘z suratlarida muhrlagan taniqli tadqiqotchilar – S. Prokudin-Gorskiy, S. Dudin va boshqalar tomonidan to‘plangan haqiqatanda eksklyuziv kadrlari mavjud.
Va nihoyat, Rossiya muzeylari va kutubxonalaridagi O‘zbekiston madaniy merosi durdonalari haqida beshta eksklyuziv sovg‘a kitobini nashr etish rejaga kiritilgan. U hashamat va o‘ziga xoslikning mag‘zini, asl mohiyatini namoyish etadi – kitoblarga muzey kolleksiyalari faxri sanalgan eng nodir, eng noyob, eng go‘zal eksponatlar jam bo‘ladi, – deya taʼkidladi Yekaterina Soboleva.
O‘zbekiston madaniy merosini o‘rganish, saqlash va ommalashtirish bo‘yicha Butunjahon jamiyati Vasiylik kengashi raisi Baxtiyor Fozilov Mixail Shvidkoyning «O‘zbekiston madaniy merosi jahon to‘plamlarida» loyihasi ofisiga tashrifi yakunlari haqida fikr bildirdi.
«O‘zbekiston madaniy merosi jahon to‘plamlarida» Yangi O‘zbekiston loyihasidir, chunki ilm-fan olamida mashhur bo‘lgan kitob-albomlar turkumining dastlabki kitoblari ilk bor 2016 yilda nashr etilgan. O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev madaniy merosni o‘rganish, asrab-avaylash va ommalashtirish masalalarini davlat siyosati darajasiga ko‘tardi. Shu tufayli loyihani muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun barcha sharoitlar yaratildi.
Mamlakatimiz madaniy merosiga oid deyarli barcha qitʼadagi muzey va kutubxonalarda saqlanayotgan kolleksiyalar namunalari haqida hikoya qiluvchi 60 jildlik kitoblar nashr etildi. Biz uchun juda qadrli bo‘lgan loyihaga tashkil etilgan dastlabki kunlaridanoq bunday yuksak baho berilganidan juda mamnunmiz», — deya taʼkidladi Baxtiyor Fozilov.
Maʼlumki, O‘zbekiston madaniy merosini o‘rganish, saqlash va ommalashtirish bo‘yicha Butunjahon jamiyati 2019 yilda Parijda ro‘yxatdan o‘tgan. U dunyoning 30 dan ortiq mamlakatidan 400 ga yaqin olimni birlashtirgan.
