AQSH qo‘shinlari Afg‘onistonni tark etgandan so‘ng mamlakatda turli hisob-kitoblarga ko‘ra, 85 milliard dollarlik qurol-yarog‘ qoldirib ketdi. Rossiya mudofa vaziri Sergey Shoygu hozirda “Tolibon” Ukraina armiyasidan yaxshi qurollanganini maʼlum qilgan.
Vashington qurol va texnikadan tashqari ko‘plab zamonaviy harbiy bazalarni tashlab chiqqan. Bu bazalar ham endi toliblar nazoratida. Ammo harakat aynan shu nuqtada bir qancha muammoga duch kelgan. Ulardan eng kattasi – zvmonaviy infrastrukturani boshqara oladigan kadrlar yo‘qligi. Malakali injener va mutaxassislarning ko‘pi Afg‘onistonni tark etgan. Shuning uchun “Tolibon” maʼlum bir davrda yirik obyektlardan foydalanishni chet elliklarga topshiradi. Bu jarayon allaqachon boshlangan. Jumladan, Kobul aeroporti Qatar va Turkiya ixtiyoriga berilishi kutilmoqda.
Bundan tashqari mamlakatda yana bir muhim nuqta bor – Bagram aerodromi. Bagram Kobuldan 60 kilometr uzoqlikda joylashgan shahar. O‘tmishda undan Sovet armiyasi ham, AQSH qo‘shinlari ham keng foydalangan. AQSHning Afg‘onistondagi eng yirik bazasi ham aynan Bagram aerodromida joylashgan edi. Ushbu inshoot qurilishida hamma narsa hisobga olingan: unda havo hujumiga qarshi mudofaa tizimi, bombapana, harbiy gospital mavjud. Eng muhimi u aholi yashash punktlaridan uzoqda joylashgan.
Ana shu aerodromdan endi Xitoy foydalanishi mumkin. Xitoy varianti “Tolibon” uchun bir qancha omillar tufayli muhim.
Birinchidan, Xitoy Afg‘onistonga katta investitsiyalar kiritish niyatida. Toliblar bazani taqdim etish orqali Pekin bilan aloqalardagi ishonchni mustahkamlashi mumkin.
Ikkinchidan, Pekinning Bagramdagi ishtiroki Kobul xalqaro aeroportini ishga tushirayotgan Qatar va Turkiyani muvozanatga solib turadi.
O‘z navbatida Xitoy ham aerodromdan foydalanishdan manfaatdor. Bazada noyob texnologiyalar qolgan va bu Xitoyga ularni o‘rganishga imkon beradi. Shuningdek, Pekin aerodromdan iqtisodiy loyihalarini nazorat qilishda tayanch nuqta sifatida foydalanadi.
Xitoy kelajakda aerodromdan harbiy maqsadlarda ham foydalanishi mumkin. Sababi Afg‘onistonda uni hamma ham qarsak chalib kutib olayotgani yo‘q: unga qarshi kuchlar mavjud. Ularga qarshi kurashda Bagram katta yordam beradi.
Lekin rasmiy Pekin bu maʼlumotlarni inkor qilmoqda. “Tolibon” ham Afg‘onistonda xorijiy kuchlar ishtirokiga yo‘l qo‘ymasligini taʼkidlab keladi. Katta ehtimol bilan Xitoy ham Turkiya uslubini qo‘llashi mumkin – maxsus kuchlar va xususiy harbiy kompaniyalar yordamida aerodrom xavfsizligini taʼminlaydi va undan o‘z harbiy-siyosiy maqsadlarini amalga oshirish yo‘lida foydalanadi.
Jahongir Qo‘ziyev