Ukrainaning qarshi hujumi boshlanganidan bir yarim oy o'tgach, harbiylar va tahlilchilar Ukraina Qurolli Kuchlari oldida turgan asosiy muammolardan birini ajratib ko'rsatishdi: Rossiya pozitsiyalari oldidagi hududlar kuchli minalangan, Ukraina harbiylarida esa dalalarni tozalash uchun maxsus uskunalar yo'q.
"Shunchaki tank va zirh bilan biror narsaga erishib bo'lmaydi, chunki minalar maydonlari juda keng. Ertami-kechmi u (tank - tahrir) to'xtab qoladi va konsentrlangan otishmada vayron bo'ladi", - deydi Ukraina bosh qo'mondoni Zalujniy.
Turli hisob-kitoblarga ko'ra, Zaporojye yo'nalishida ruslar tomonidan o'rnatilgan minalarning zichligi kvadrat kilometrga taxminan 1500 donaga etadi.
"Bizning taraqqiyotimiz haqiqatan ham biz xohlaganchalik tez yurmayapti. Biz juda tez natijalarga erishmoqchimiz. Lekin aslida bu deyarli mumkin emas", - deya tan oldi Ukraina Qurolli kuchlari quruqlikdagi qo'shinlari qo'mondoni general Aleksandr Sirskiy.
Rossiya Federatsiyasi uchun bunday taktika boshqa harbiy jihatlar bilan birgalikda natijalar beradi, bunda ruslar ustunlikni saqlab qoladilar — artilleriya va hujum vertolyotlarida, ayniqsa Ka-52 vertolyotlarida jiddiy ustunlik, deydi ekspertlar.
Ukraina askarlarining so‘zlariga ko‘ra, Rossiya armiyasi bosib olingan hududlarni minalashtirmoqda, tankga qarshi va piyodalarga qarshi minalarni navbatma-navbat o‘rnatmoqda. Biroq, bu qurilmalar har doim ma'lum bir bashorat qilinadigan tartibda joylashtirilgan degani emas, deb yozadi Britaniya qirollik mudofaa tadqiqotlari bo'yicha qo'shma instituti tahlilchilari o'z hisobotida. Ekspertlarning fikricha, Rossiyada minalar taqchilligi sezilmaydi.
Ukraina askarlarining hikoyalariga ko'ra, qurilmalar olinmaydigan elementlar bilan jihozlangan. Ukraina qo'shinlari oddiy narsalarga o'xshagan minalarga duch kelmoqda. Frontdagilarning so'zlariga ko'ra o'lgan askarlarning jasadlari ham minalanmoqda.
"Biz ko'rayotgan narsa shunchaki sanoat darajasi — minalarni sanoatda ekish", — dedi Ukrainada minalardan tozalash dasturi rahbari Maykl Nyuton qarshi hujum boshlanishidan oldin may oyida.
Ukraina harbiylariga ko‘ra, eni 5 kilometrdan 15 kilometrgacha bo‘lgan hududlar Rossiya qo‘shinlarining asosiy tayanch nuqtalari oldida — ayniqsa janubda Zaporojye viloyatida qattiq minalangan. Buyuk Britaniya Mudofaa vazirligi hatto tankga qarshi minalardan ko'p foydalanishni Ukraina Qurolli Kuchlarining qarshi hujumini to'xtatishga qaratilgan Rossiya yondashuvining asosi deb atadi va Rossiya, ehtimol, harbiy doktrinada ko'zda tutilganidan ko'ra ko'proq minalardan foydalanganligini ta'kidladi.
Qanday qilib minalarni tozalash texnologiyasi ustuvor maqsadga aylandi?
Minalangan maydonlarni yengib o'tish uchun Ukraina Qurolli Kuchlarida Sovet UR-77 "Meteorit" minadan tozalash tizimlari mavjud. Shuningdek, Finlyandiya bir nechta zamonaviy Leopard 2R minadan tozalash tanklarini sovg'a qildi, Germaniya bu maqsadda ishlab chiqilgan Wisent zirhli muhandislik mashinalarini yubordi. Bundan tashqari, Ukraina M58 Mine Clearing Line Charge masofaviy minalardan tozalash tizimlarini ham oldi.
"Oskar" chaqiruv belgisi bilan Ukrainaning 47-mexanizatsiyalashgan brigadasining muhandislik bo'limi komandiri WPga Zaporojye viloyatida qarshi hujum boshida Wisentdan foydalanish tajribasi haqida gapirib berdi. Uning so'zlariga ko'ra, minalangan maydonlarda sovet modellari bilan birga Wisent zirhli muhandislik mashinalari brigadalar o'tish uchun ba'zi maydonlarni muvaffaqiyatli tozaladi.
"Ammo hozir ulardan foydalanish samarali emas, chunki dushman massiv, shovqin chiqaradigan, ko'rish va shunga mos ravishda zarba berish oson bo'lgan bunday uskunalar paydo bo'lishini kutmoqda.
Dushman oldida Leopard tanki va maxsus texnikani ko'rsa, u birinchi navbatda maxsus texnikani yo'q qiladi. Chunki usiz qolganlarning hech biri o'tib ketmaydi. Hujumning bir-ikki kunida esa bir necha bunday mashinalar o'z ekipajlari bilan birga yo'q qilindi", - deb tushuntirdi Oskar.
Ukraina Qurolli Kuchlari 8-iyun kuni Malaya Tokmachka janubini yorib o'tishga muvaffaqiyatsiz urinishdan keyin boshqacha yondashuvga o'tishga qaror qildi.
“Endi birinchi o‘ringa piyoda askarlarni minalangan maydonlarni yo‘q qilish va Rossiya artilleriyasini, qo‘mondonlik va qo‘llab-quvvatlashini yo‘q qilish yoki hech bo‘lmaganda zaiflashtirish ko‘rinadi”, — deydi Xavfsizlik tadqiqotlari markazi ekspertlari.
Qo'lda minalarni tozalash
Maydonlarni qo'lda tozalash uchun ukrainalik sapyorlar ko'pincha metall detektorlarsiz harakatlanishga majbur bo'lmoqda.
"Bu biznining harakatlarimizni juda sekinlashtiradi, chunki sapyorning ishi vaqt va xotirjamlikni talab qiladi. Bunday sharoitda bizning ishimizni qilishning iloji yo'q", - dedi 128-tog' hujum brigadasi komandiri.
Biz tayyorgarlik ko'rdik, lekin ruslar ham tayyorlanishdi . Ular muhandislik uskunalari asosiy muammoni hal qilishini va o'yin qoidalarini o'zgartirayotganini tushunishadi, shuning uchun ular birinchi navbatda uni butunlay yo'q qilishni xohlashadi. Men barcha sheriklarimizga yana bir xat yubordim. Ular hozirdanoq bunga e'tibor qaratishlari mumkin, dedi Ukraina mudofaa vaziri Oleksiy Reznikov.
WP bilan suhbatlashgan yuqori martabali ukrainalik mulozimning so'zlariga ko'ra, Kiyev G'arb tomonidan va'da qilingan minalarni tozalash uskunalari miqdorining 15 foizdan kamrog'ini olgan.
Bundan tashqari, Ukraina Qurolli Kuchlari taktikani o'zgartirib, Rossiya Qurolli Kuchlarini artilleriya va uzoq masofali raketalar bilan to'ldirishga e'tibor qaratdi. Bosh qo‘mondon Valeriy Zalujniyning ta’kidlashicha, Ukrainaga minalardan tozalash uchun nafaqat qo‘shimcha jihozlar, balki muvaffaqiyatli olg‘a siljishi uchun quruqlikdagi operatsiyalarni qo‘llab-quvvatlash uchun qiruvchi samolyotlar ham kerak.
Zalujniyning ta'kidlashicha, minalardan tozalash uskunalari samarali ishlashi uchun Rossiya kuchlari falaj bo'lishi kerak.