Украинанинг қарши ҳужуми бошланганидан бир ярим ой ўтгач, ҳарбийлар ва таҳлилчилар Украина Қуролли Кучлари олдида турган асосий муаммолардан бирини ажратиб кўрсатишди: Россия позициялари олдидаги ҳудудлар кучли миналанган, Украина ҳарбийларида эса далаларни тозалаш учун махсус ускуналар йўқ.
«Шунчаки танк ва зирҳ билан бирор нарсага эришиб бўлмайди, чунки миналар майдонлари жуда кенг. Эртами-кечми у (танк - таҳрир) тўхтаб қолади ва концентрланган отишмада вайрон бўлади», — дейди Украина бош қўмондони Залужний.
Турли ҳисоб-китобларга кўра, Запороже йўналишида руслар томонидан ўрнатилган миналарнинг зичлиги квадрат километрга тахминан 1500 донага этади.
«Бизнинг тараққиётимиз ҳақиқатан ҳам биз хоҳлаганчалик тез юрмаяпти. Биз жуда тез натижаларга эришмоқчимиз. Лекин аслида бу деярли мумкин эмас», — дея тан олди Украина Қуролли кучлари қуруқликдаги қўшинлари қўмондони генерал Александр Сирский.
Россия Федерацияси учун бундай тактика бошқа ҳарбий жиҳатлар билан биргаликда натижалар беради, бунда руслар устунликни сақлаб қоладилар — артиллерия ва ҳужум вертолётларида, айниқса Ка-52 вертолётларида жиддий устунлик, дейди экспертлар.
Украина аскарларининг сўзларига кўра, Россия армияси босиб олинган ҳудудларни миналаштирмоқда, танкга қарши ва пиёдаларга қарши миналарни навбатма-навбат ўрнатмоқда. Бироқ, бу қурилмалар ҳар доим маълум бир башорат қилинадиган тартибда жойлаштирилган дегани эмас, деб ёзади Британия қироллик мудофаа тадқиқотлари бўйича қўшма институти таҳлилчилари ўз ҳисоботида. Экспертларнинг фикрича, Россияда миналар тақчиллиги сезилмайди.
Украина аскарларининг ҳикояларига кўра, қурилмалар олинмайдиган элементлар билан жиҳозланган. Украина қўшинлари оддий нарсаларга ўхшаган миналарга дуч келмоқда. Фронтдагиларнинг сўзларига кўра ўлган аскарларнинг жасадлари ҳам миналанмоқда.
«Биз кўраётган нарса шунчаки саноат даражаси — миналарни саноатда экиш», — деди Украинада миналардан тозалаш дастури раҳбари Майкл Нютон қарши ҳужум бошланишидан олдин май ойида.
Украина ҳарбийларига кўра, эни 5 километрдан 15 километргача бўлган ҳудудлар Россия қўшинларининг асосий таянч нуқталари олдида — айниқса жанубда Запороже вилоятида қаттиқ миналанган. Буюк Британия Мудофаа вазирлиги ҳатто танкга қарши миналардан кўп фойдаланишни Украина Қуролли Кучларининг қарши ҳужумини тўхтатишга қаратилган Россия ёндашувининг асоси деб атади ва Россия, эҳтимол, ҳарбий доктринада кўзда тутилганидан кўра кўпроқ миналардан фойдаланганлигини таъкидлади.
Қандай қилиб миналарни тозалаш технологияси устувор мақсадга айланди?
Миналанган майдонларни енгиб ўтиш учун Украина Қуролли Кучларида Совет UR-77 «Метеорит» минадан тозалаш тизимлари мавжуд. Шунингдек, Финляндия бир нечта замонавий Leopard 2R минадан тозалаш танкларини совға қилди, Германия бу мақсадда ишлаб чиқилган Wisent зирҳли муҳандислик машиналарини юборди. Бундан ташқари, Украина M58 Mine Clearing Line Charge масофавий миналардан тозалаш тизимларини ҳам олди.
«Оскар» чақирув белгиси билан Украинанинг 47-механизациялашган бригадасининг муҳандислик бўлими командири WPга Запорожье вилоятида қарши ҳужум бошида Wisentʼдан фойдаланиш тажрибаси ҳақида гапириб берди. Унинг сўзларига кўра, миналанган майдонларда совет моделлари билан бирга Wisent зирҳли муҳандислик машиналари бригадалар ўтиш учун баъзи майдонларни муваффақиятли тозалади.
«Аммо ҳозир улардан фойдаланиш самарали эмас, чунки душман массив, шовқин чиқарадиган, кўриш ва шунга мос равишда зарба бериш осон бўлган бундай ускуналар пайдо бўлишини кутмоқда.
Душман олдида Leopard танки ва махсус техникани кўрса, у биринчи навбатда махсус техникани йўқ қилади. Чунки усиз қолганларнинг ҳеч бири ўтиб кетмайди. Ҳужумнинг бир-икки кунида эса бир неча бундай машиналар ўз экипажлари билан бирга йўқ қилинди», - деб тушунтирди аскарлардан бири.
Украина Қуролли Кучлари 8 июнь куни Малая Токмачка жанубини ёриб ўтишга муваффақиятсиз уринишдан кейин бошқача ёндашувга ўтишга қарор қилди.
«Энди биринчи ўринга пиёда аскарларни миналанган майдонларни йўқ қилиш ва Россия артиллериясини, қўмондонлик ва қўллаб-қувватлашини йўқ қилиш ёки ҳеч бўлмаганда заифлаштириш кўринади», — дейди Хавфсизлик тадқиқотлари маркази экспертлари.
Қўлда миналарни тозалаш
Майдонларни қўлда тозалаш учун украиналик сапёрлар кўпинча металл детекторларсиз ҳаракатланишга мажбур бўлмоқда.
«Бу бизнининг ҳаракатларимизни жуда секинлаштиради, чунки сапёрнинг иши вақт ва хотиржамликни талаб қилади. Бундай шароитда бизнинг ишимизни қилишнинг иложи йўқ», - деди 128-тоғ ҳужум бригадаси командири.
Биз тайёргарлик кўрдик, лекин руслар ҳам тайёрланишди . Улар муҳандислик ускуналари асосий муаммони ҳал қилишини ва ўйин қоидаларини ўзгартираётганини тушунишади, шунинг учун улар биринчи навбатда уни бутунлай йўқ қилишни хоҳлашади. Мен барча шерикларимизга яна бир хат юбордим. Улар ҳозирданоқ бунга эътибор қаратишлари мумкин, деди Украина мудофаа вазири Олексий Резников.
WP билан суҳбатлашган юқори мартабали украиналик мулозимнинг сўзларига кўра, Киев Ғарб томонидан ваъда қилинган миналарни тозалаш ускуналари миқдорининг 15 фоиздан камроғини олган.
Бундан ташқари, Украина Қуролли Кучлари тактикани ўзгартириб, Россия Қуролли Кучларини артиллерия ва узоқ масофали ракеталар билан тўлдиришга эътибор қаратди. Бош қўмондон Валерий Залужнийнинг таъкидлашича, Украинага миналардан тозалаш учун нафақат қўшимча жиҳозлар, балки муваффақиятли олға силжиши учун қуруқликдаги операцияларни қўллаб-қувватлаш учун қирувчи самолётлар ҳам керак.
Залужнийнинг таъкидлашича, миналардан тозалаш ускуналари самарали ишлаши учун Россия кучлари фалаж бўлиши керак.