Ҳаракат хозирда мамлакатнинг 70 фоиздан ортиғини назорат қилмоқда, Афғонистондаги туманларнинг ярмидан кўпи Толибон қўл остида. Шу билан бирга Толибон Афғонистоннинг қўшни давлатлар билан чегараларининг 90 фоизини ҳам ўз назоратига олди. 22 июль куни ҳаракат расмий вакили Забиулло Мужоҳид бу ҳақда маълум қилди. Мужоҳиднинг сўзларига кўра, Туркманистон ва Эрон билан чегара тўлиқ Толибон томонидан назорат қилинмоқда. Бадахшондан Тохаргача ҳамда Қандаҳоргача бўлган Тожикистон билан чегаралар ҳам Толибон томонидан эгалланган. Фақатгина Покистон билан чегаранинг айрим нуқталари ва Ўзбекистон билан чегарадаги Хайратон пункти ҳамон Кобул назоратида қолган.
Толибон стратегиясига эътибор берилса, унинг ҳарбий қисмлари йирик шаҳарларга ҳужумдан сақланиб, асосий эътиборни қишлоқ туманлари ва чегараларга бермоқда. Хўш, бу нимани англатади? Толибоннинг бундан кўзлаган мақсади нима?
Энг аввало, Толибон ҳаракати аъзолари ижтимоий таркибига эътибор бериш лозим. Харакат асосини мадраса талабалари ташкил этган бўлса-да, бу талабаларнинг аксарияти қишлоқ жойларидан чиққан, камбағал оила вакилларидир. Демак, Толибонни асосан қишлоқ аҳолиси қўллаб-қувватлайди. Йирик шаҳарларда аҳоли марказий ҳукуматни қўллаб-қувватлайди ва айнан шу аҳоли қатлами ҳукуматнинг асосий таянчидир. Шу сабабли Толибон энг аввало қишлоқ туманлари ва йирик шаҳарлар атрофларини назоратга олмоқда. Бундан ташқари бу стратегия Толибонга озиқ-овқат ва қишлоқ ҳўжалигини назоратга олишига ёрдам беради. Толибон йирик шаҳарларда етарлича кўллаб-қувватловга эга эмас. Бундан ташқари агар улар йирик шаҳарларни назоратга оладиган бўлишса, у ерда кўплаб муаммоларни ҳал қилиши лозим бўлади, бунга эса Толибонда етарли маблағ ва воситалар мавжуд эмас.
АҚШ Қуролли Кучлари Бирлашган Штаби бошлиғи Марк Миллининг фикрича, Афғонистон ҳукумати кучлари кичик туманлардан ва чегарадан чекиниб, кўшинларни йирик шаҳарларда тўпламоқда. Бундай шароитда Толибоннинг шаҳарларга ҳужум қилиши жангларнинг чўзилиб кетишига олиб келади.
Чегара масаласида Толибон бошқача мақсадни кўзламоқда. Энг аввало, чегараларни назорат қилиш орқали Афғонистонга қўшни давлатлардан эҳтимолий хужумларнинг олди олинади (лекин бунинг эҳтимоли жуда кам). Иккинчидан, Толибон ҳам Афғонистоннинг қулай транзит давлати эканлигини яхши англайди. Минтақанинг йирик давлатлари, энг аввало Ўзбекистон ташаббуси билан қурилиш арафасида турган Термиз-Мозори Шариф-Кобул- Пешовар темирйўли Афғонистоннинг транзит имкониятларини янада кенгайтиради, келажакда Афғонистон Марказий ва Жанубий Осиёни боғловчи ўзига хос кўприкка айланади . Толибон чегараларни ўз назоратига олиб Афғонистоннинг асосий иқтисодий имкониятларидан фойдаланиши ва мамлакатдаги йирик молиявий-иқтисодий манбаларга эга бўлиши мумкин.
Толибоннинг Афғонистон чегараларида, айниқса Марказий Осиё мамлакатлари билан чегараларда назорат ўрнатиши нафақат бутун минтақада акс-садо бермоқда. Жумладан, август ойида чегаралардаги эҳтимолий хавфларнинг олдини олиш мақсадида Тожикистонда Ўзбекистон, Тожикистон ва Россия билан қўшма машғулотлар ўтказилади. Шу кунга қадар машғулотларда иштирок этиш учун Россиядан БМП-2М зирҳли машиналари етказилди шунингдек, 22 июль куни Тожикистонда 230 минг киши иштирок этган ҳарбий тайёргарлик машғулотлари бўлиб ўтди. Буларнинг бари қўшни мамлакатларнинг Афғонистон чегараларидаги вазиятни диққат билан кузатаётганидан ва жиддий хавотирлар мавжуд эканлигидан далолат беради.